Luk 12 | NAS | STEP | Boto Keperuuꞌnavitue Jiisuuꞌ teeꞌ paaravai otoko nantoong dakuraakuꞌ oosiariruꞌ baruꞌ aaꞌnaꞌ itovei dapiꞌ mmeꞌeema. Eeꞌnoko Jiisuuꞌke bakaning barevare-nupoong bireꞌuri kara tutumpuma aaꞌpuruꞌ, “Tarerariri otoriai tee-koo iisi Boto Keperuuꞌnavitue biikaang taamang ninka bereꞌaamaung-koo, aiꞌ tampeng nau-antanuka oroꞌantavarima biikaang kara orakaꞌ noruꞌ ninka pituaamaung Kumponing bakaang kara avoꞌkoo.

Luke 12

Jiisuuꞌke Bakaning Avoreaavaroꞌnaang Nauvuruꞌnaꞌ

(Mat 10:26-33; 12:32; 10:19-20)

1 Boto Keperuuꞌnavitue Jiisuuꞌ teeꞌ paaravai otoko nantoong dakuraakuꞌ oosiariruꞌ baruꞌ aaꞌnaꞌ itovei dapiꞌ mmeꞌeema. Eeꞌnoko Jiisuuꞌke bakaning barevare-nupoong bireꞌuri kara tutumpuma aaꞌpuruꞌ, “Tarerariri otoriai tee-koo iisi Boto Keperuuꞌnavitue biikaang taamang ninka bereꞌaamaung-koo, aiꞌ tampeng nau-antanuka oroꞌantavarima biikaang kara orakaꞌ noruꞌ ninka pituaamaung Kumponing bakaang kara avoꞌkoo. 2 Aiꞌ ookara kapooꞌnanka nopaꞌari otoining teing siraꞌparavaining. Eeꞌnoko ookara kara bakuꞌniiꞌ nantoonge ookarai taaravaavainge. 3 Eeꞌnoko tee Kumponing bakaang mirumiruꞌ arorerima mutaanang-koo minkurarimaung tee araka-koo ookarai taaranumpoꞌ. Eeꞌnoko tee kara diiꞌka kuꞌnuntarima iaange minkuerimaung damaꞌke sirakuraꞌ daankieriaing.

4 “Ninge naurampimang diiꞌ mmaikoriꞌ, aroreriaukaꞌ teing-koo nkaang kara avoꞌaama diikaang mono booꞌantavaavaining-koo eeꞌnoko damaꞌke niiꞌnung kapooꞌ nkoaavarupeuꞌ. 5 Teka ninge koono-antarampiri baa diiꞌ aroreriaing naurampiiꞌnaang, mono tavurira mosianung-koo duaꞌduripeuꞌnung. Eeꞌ, tee-koo Kumponing-koo aroreriaing naurampimang, bakaang kara imaꞌeriainaꞌ. 6 Noruꞌeri otong nantoonge tee paꞌnokoꞌ barenning okiꞌnarekaꞌ baaveaamaung keura toeaꞌning-koo, teka tee bane okiꞌnarekaꞌke Kumponing tee teing-koo nau ampaꞌoaung tare-koo. 7 Tee aaꞌnomaung, diikaang daponanka boreꞌkooning-koo deeru noruꞌui otong. Nantoonanka-koo aroreriaukaꞌ, aiꞌ diiꞌ teing baruꞌ deto basinooꞌ noruꞌduri otong bareng okiꞌnarekaꞌkoo.

8 “Eeꞌnoko ninge naurampimang, ookara teing nantoong-koo uroꞌkanooꞌke ning arooꞌmai otoing siraꞌpariko ninge, Teie Naning-naumpoꞌ Paning-etainge, tee koosinunanka-koo Kumponing bakaning-koo uroꞌkanooꞌke nkaning tamparampaing. 9 Teka baa tee naning ning penkemuaing nantoong-koo uroꞌkanooꞌke, ninge tee teeꞌ penkempampaing koosinunanka Kumponing bakaning-koo uroꞌkanooꞌke.

10 “Eeꞌnoko baata teing nantoong ning Tee Naning-naumpoꞌ Paning-etaing orakaꞌ minkumaavaining teing tee Kumponinge tontaꞌanta-koo makosinuka, teka baata teing Tanuaang Meekung mintoomparako orakaꞌ minkuaavaining teing teing tontaꞌanta-koo makosinuka deeaꞌ.

11 “Eeꞌnoko tenang ainge Boto Keperuuꞌnavitu dovange tuutunantaariko tare nkonuka eeꞌnoko kara simpeꞌnuka-ankoa, avitoitoi noruꞌdariaukaꞌ minkueriainaꞌkoo aaꞌperima, ‘Aminge makuꞌamaꞌnaang?’ 12 Aiꞌ Tanuaang Meekunge tee tenang tee-koo batei-koo nau-antaruriaing diiꞌke minku-koo makosinaꞌ.”

Tee Naning Kanuꞌ Kavokavoro-poꞌnung Minkuari Otoinaꞌ

13 Narunge karinga-koonge Jiisuuꞌ niaꞌuuꞌnung aaꞌpuma, “Nau-anta, taataꞌ naueko neumai deining barenku tankaampuai neeꞌkoo.” 14 Teka Jiisuuꞌke aaꞌpuuꞌ tee, “Aung ee, nko ning baie simpeꞌnko~ eeꞌnoko tankaang-nko deeꞌmainta-koo miruꞌmuinge?” 15 Eeꞌnoko teketa beꞌnuꞌui teing ookara nau-antavurima aaꞌpuuꞌ, “Oorariri tarerariai tee-koo aarumo okoꞌoko-koo, aiꞌ naning bakaang domaang kavokavoro-ita nkoniiꞌ deeaꞌ.”

16 Teketa teie kara dikitoꞌ nauvuruꞌ teing; aaꞌpuuꞌ, “Temuꞌ naning narung kavo mmauꞌpoꞌnung otokoꞌnung bakanau kansiꞌ aaꞌnaꞌ maneenau doong kante-koo. 17 Eeꞌnoko baka karoma aaꞌpuuꞌ: Ning aming nkoamaꞌnaang? Aing nkaning taamananka sipampainooꞌ otoꞌmemuaꞌ. 18 Teketa aaꞌpuuꞌ: Enang aaꞌ eeꞌ nkoamaꞌnaang, aing nkaning taamang koreꞌmaramaing pava okiꞌnarekaꞌ pesiꞌamira pankainanka kaniampaing, eeꞌnoko teing-koo sipampaing ookara nkaning sinananka eeꞌnoko kavonanka. 19 Eeꞌnoko ninka aaꞌmaravai: Aung ee, daꞌ mmauꞌ kavonanka otoꞌderung mareꞌ amatemareꞌkoo makosining. Unaaroi otoi bauꞌdarama, tuaantarama doturari otoaing. 20 Teketa Kumponinge aaꞌpuuꞌ tee, ‘Daꞌ kanuꞌ, eꞌmung muunga dakaang tanuaange siꞌduuꞌnaang, eeꞌnoko teeꞌ nkorarako baa okovuuꞌnaang teing kapooꞌnanka maamu-antaveining?’ 21 Teeꞌ nariꞌ tee naning baka-koo kavo oosisiimaung nkoaravaing Kumponing-aape oosivuaꞌ.”

Tautau Noruꞌ Mankiꞌmoriaukaꞌnung-koong

(Mat 6:25-34, 19-21)

22 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke aaꞌpuruꞌ bakaning barevare-nupoong, “Teeꞌkoo ninge naurampimang diiꞌ, noruꞌ mankiꞌdoriaꞌ otoai aaꞌning-koo taamang domanturiaining eeꞌnoko mononopaꞌnanka. 23 Aming-koo, nnaꞌ domaang tee taamang-koo biꞌari otoaꞌ eeꞌnoko mono tee baarong-koo ioꞌaravaꞌ. 24 Oovereriai teing kaukaunanka, keeng eeꞌnoko kavuꞌ noruꞌaavainge, taamang koreꞌnairu otoꞌevoroaꞌ, nka tee Kumponinge bauꞌurimaung. Bakei, diiꞌ teing baruꞌ deto basinooꞌ noruꞌduri otong barennanka-koo.

25 “Eeꞌnoko baie diiꞌkoo noruꞌ mankiꞌoma doong naraangaꞌnooꞌ beꞌnuꞌura teꞌkoo domampari otopeuꞌ? Otoaꞌ. 26 Tee tee diiꞌke kapooꞌ okiꞌnaa aung-pinaꞌ nko-koo makosiriaruma deekoꞌ aming-koo noruꞌ mankiꞌdorimaung niiꞌning kapooꞌ piarorima? 27 Oovereriai teing iiooꞌnanka tamung dupurimanaꞌ, baarong tuaꞌkoo poreꞌoroainge. Teka ninge eeꞌ naurampimang, aaꞌnaꞌ tampaꞌ nerampurimaung nantoong biikaang meenasi puruꞌuitaaꞌ, bane dauraronanka Solomoniꞌpinaꞌ. 28 Teka Kumponinge baaꞌnanka teeꞌ nerampurimaung deekoꞌ, teing aaꞌnomaing naꞌmung doong-koo domamparara daunaꞌmung maraꞌoko tai-antavaakooꞌ, tee tee teeꞌ nariꞌ tasiꞌperiaing diiꞌke, masikaꞌanta okiꞌnaa otoꞌderurininge, aiꞌ diiꞌ teing deto basinooꞌ noruꞌduri duaanaruriaining. 29 Tee tee kapooꞌ naieriaining tuaantarima besiꞌeriaukaꞌ eeꞌnoko onoue norunoruꞌ nkoveriaꞌ otoai. 30 Aing eeꞌ oroꞌ kapooꞌ ookara mutaanang-nupoong ookara kansiꞌkoo kaariaamaing, teka diiꞌ teeꞌ deeaꞌ, aiꞌ diiꞌ Diumai paning-etaing noruꞌui otong aing ookara kapooꞌ diiꞌ apukaꞌdarimaing.

31 “Teeꞌkoo ainkato noruꞌeriaꞌ Kumponing bakaang muuꞌ deto pankaruntoonge noruꞌerimatoai, eeꞌnoko teing aing kapooꞌ apukaꞌdarimaing nariꞌ aruriainge. 32 Aroreriaukaꞌ diiꞌ okiꞌnavitu, aiꞌ teie tee Diumai tampaꞌ noruꞌ ninka oko-antaruriaing bakaang muuꞌ. 33 Diikaning kavo baaveverima mooniꞌ ataꞌoinku averererimaatoai. Teeꞌ nkoverima koreꞌdarimatoai kerekasiꞌnanka muuninava-poꞌning~ tamunsiꞌning deemparavaukaꞌning paning-koo. Teꞌ bakiaaꞌ nkonuka tumpariaꞌnooꞌ eeꞌnoko pumpuꞌke orariaavaꞌnooꞌke. 34 Aiꞌ ‘teꞌ tokoo naning bakaang muuninava otoainooꞌ bakaang pankaruntoonge noruꞌ tee teꞌ otoaing.’”

Jiisuuꞌ Bakaning Barevare-nupoong Mantompariri Otoroainaꞌ

(Mat 24:42-51)

35 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke danto nariꞌ nau-antavurima aaꞌpuruꞌ, “Maamurariri otoriai tokoniiꞌke pinkaꞌdariri, eeꞌnoko puu paroꞌerira. 36 Eeꞌnoko teing-pinaꞌ nantoong biikaang ovoring nampeesiroma-ita toroaravainang nempai otoromaing-pinaꞌ otoriai, kopikopiꞌuko namuꞌke daateꞌaavaꞌnaang nempariri otoromaing-pinaꞌ otoroi. 37 Bakei biraankenuka deempariaing teing botovotonaaꞌnuka tantearirioꞌ biikaang ovoringe kuneꞌuriaining tenang poma. Masikaꞌ naurampimang, tee tee baka mamuarara baꞌnang-antavuriaing teing taamantoma eeꞌnoko pora bauꞌuriaing teie teing. 38 Tenang meuꞌnamang niiꞌnooꞌ taneꞌaapenang poma deekoꞌ, tantearirioꞌ meuꞌpuriaining teing botovotonaaꞌnuka teie biraankevuriaining.

39 “Napoꞌ eeꞌ noruꞌeriai diiꞌ teing tee-pinaꞌ naning pava okovenung, aaꞌnung naning bakiaaꞌnko bakaang batei poꞌkoong noruꞌura dei tee tampaꞌ maamuarapeuꞌ tee pava tauraꞌpuarura derovuma kuung tung-koo. 40 Diiꞌ teeꞌke maamurariaininge, aiꞌ Tee Naning-naumpoꞌ Paning-etaing tee batei naninge noruꞌuaruko pooꞌnaang.”

41 Piitai aaꞌpuuꞌ, “Ovoring, dake ee tee dikitoꞌ niiꞌkoo miruꞌei naumerimang aiꞌ ookara nantoong-koo?” 42 Eeꞌnoko Ovoringe aaꞌpuuꞌ, “Tee aaꞌ ninge baa tee naning matau bakaang ovoringe bakanava tare-koo botovumaung miruꞌama minkuamaang, naning kakeꞌiinara botovotonaaꞌnuka batei makosinang bauꞌkoo miruꞌnisi. 43 Biraanke-antavuaing tee botovotonaaꞌ bakaang ovoringe pora teeꞌ nkoarako meuꞌpura. 44 Masikaꞌ naurampimang ninge, teie ookutuning kapooꞌ okovumaing-koo tarenara deeng-antavuaing. 45 Teka teie botovotonaaꞌke eeꞌ noruꞌuaing deekoꞌ, ‘Nkaang ovoring anaꞌaring poꞌkoo,’ eeꞌnoko teing bautaranuka tavuꞌ tutumpuriai donkaang eeꞌnoko manikuꞌ, eeꞌnoko taamanuma purintoꞌnaruꞌke naivuma kanuꞌaravai. 46 Teketa teie bakaang ovoringe poma meuꞌpuuꞌnaang doong paapaaꞌui otoainaꞌmung tee poꞌkoo eeꞌnoko batei noruꞌuaukaꞌnang. Eeꞌnoko teie aaꞌnaꞌ kiimatavuaing tee, eeꞌnoko naroꞌ sipuai teing ninka masikaꞌantavaavaꞌ kakaruaꞌnuka ninka. 47 Eeꞌnoko tee botovotonaaꞌ ovoring bakaang pia tasiꞌpui siompuaukaꞌnung deekoꞌ, maamuaravaꞌ, tee aaꞌnaꞌ muraꞌkoong. 48 Teka tee noruꞌkuaꞌ teeꞌ nkovuaing deekoꞌ tee okiꞌnooꞌ muraꞌkoong. Aiꞌ ookara nantoong narunaꞌ narunaꞌ mmauꞌ avuavuꞌ nkavaamaing napoꞌ mmauꞌnaꞌ avuꞌkoo miruꞌariri otorong. Tee mmauꞌ avaamaung-eta napoꞌ mmauꞌ nka-koo makosi.”

Jiisuuꞌ Nantoong Siivenkeꞌanta Tamparuꞌnaꞌ

(Mat 10:34-36)

49 Teketa Jiisuuꞌke danto nariꞌ nau-antavurima aaꞌpuruꞌ, “Ninge aꞌ kansiꞌkoo ntaꞌ betuꞌamaꞌnaang mouꞌnung. Bakei tero mooꞌkupeuꞌnung tampaꞌ. 50 Teka tee tutung sisikeera ninka mmeꞌ meekaꞌantamaravaꞌ ning bakei orakaꞌ deeꞌmoi kakau oꞌnong dupearavaruko tee. 51 Diiꞌke ee ning mooa aꞌ kansiꞌkoo tavoꞌamaꞌnaang mouꞌnung-pinaꞌ noruꞌmerimang? A, teeꞌ aaꞌ deeaꞌ, ning tankaang-anta nko-koo mouꞌnung teeꞌ naurampimang. 52 Enang-eta deto paꞌnokoꞌ nantoong nava-koo otoromaing teeꞌ tankaampariiꞌnaang, beenaumo kenaanka ninka turampeematooꞌnaang, eeꞌnoko kenaanka beenaumo ninka. 53 Teing siivenkeꞌeeaing bauma bauring-eta eeꞌnoko bauring bauma-ita; bauko baurang-eta eeꞌnoko baurang bauko-ita; bakaampo baampuruꞌnaang ninka eeꞌnoko baampuruꞌnaang bakaampo ninka.”

Jiisuuꞌ Tasiꞌpaaꞌnuka Teing Kiimata-kooning

(Mat 16:2-3; 5:25-26)

54 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke napoꞌ nauvuruꞌ nantoong karikaꞌ, aaꞌpuuꞌ, “Tenang kamoꞌ duaaꞌ tumparamanooꞌke nkoarako diiꞌke namuꞌke aaꞌperimaung: Apoꞌuuꞌnaang. Eeꞌnoko apoꞌukooꞌ. 55 Eeꞌnoko tenang doving uipaariiꞌnooꞌke depeto poko ooverima aaꞌperimaung: Uipaariiꞌ baaꞌ maraꞌanta tavoꞌkuuꞌnaang. Eeꞌnoko teeꞌ nariꞌ nkoaramaung. 56 Diiꞌ ampirininuka, teeꞌ noruꞌeri otong tasiꞌkoo taaꞌniꞌanta kansiꞌkooning eeꞌnoko doona-kooning. Teka arekeeꞌkoo diiꞌke ning-kooning taaꞌniꞌanta tasiꞌperiaꞌ otong? 57 Aming-koo diiꞌke koontoꞌnaꞌ simpeꞌeriaung nkaang kara diikaning oreng tuumpirampima minkuanko? 58 Eeꞌpinaꞌ, tenang naninge daꞌ tuumpirura tuutunang-koo tavoꞌduuꞌnaang nanirema aaꞌnaꞌ paaraveai koonteereeꞌnaang teke taunge simpeꞌ nkonara-anko tavoꞌduaruko, eeꞌnoko simpeꞌnkoi piatooro avuriko kiimata-koo siꞌdaaꞌneenga. 59 Ninge eeꞌ nauramaang, daꞌ tee teketa tamung tontaꞌdaravarupeuꞌ mooꞌ pukevei ookutuning duaꞌeaꞌ.”